Jakie urlopy przysługują pracownikowi – pełne zestawienie

Istnieje kilka różnych rodzajów urlopów, które przysługują pracownikom. Jakie są zasady ich przyznawania i czym się charakteryzują? Podsumowujemy w poniższym zestawieniu.

Urlop wypoczynkowy

Najczęściej wykorzystywanym i znanym urlopem jest urlop wypoczynkowy. Stanowi on przede wszystkim podstawowy rodzaj urlopu, który przysługuje każdemu pracownikowi co roku. Urlop ten ma zapewnić pracownikom odpoczynek. Istotną tutaj kwestią staje się staż pracy, będący wyznacznikiem liczby dni, które przysługują każdemu pracownikowi w ciągu roku.

Wymiar urlopu wypoczynkowego:

• 20 dni, jeżeli pracownik ma mniej niż 10 lat stażu pracy;
• 26 dni, jeżeli pracownik ma 10 lub więcej lat stażu pracy.

Wynagrodzenie w momencie przebywania na urlopie nie różni się od tego, jakie otrzymałby pracownik za dzień w pracy.

Pracownik ma prawo wykorzystać urlop w każdym momencie, przy uzgodnieniu go z pracodawcą. Pracodawca jednak musi pamiętać o zachowaniu ciągłości pracy firmy i nie może pozwolić na sytuację, w której nie będzie nikogo w pracy. Dlatego też może się zdarzyć odmowa przez pracodawcę udzielenia urlopu.

Dobrym sposobem na uniknięcie takich sytuacji jest ustalenie przez pracodawcę na początku każdego roku kalendarzowego planu urlopowego, który daje uszeregowany oraz spójny plan między urlopami poszczególnych pracowników.

Urlop na żądanie

Urlop na żądanie to nietypowy rodzaj urlopu, stanowiący część wymiaru urlopu wypoczynkowego. Pracownik może wykorzystać go w dowolnym momencie, bez konieczności podawania przyczyny w sytuacjach awaryjnych lub osobistych. Urlop ten przysługuje pracownikom w ilości 4 dni w ciągu roku, które można wykorzystać łącznie na raz, bądź osobno. Istotny przy tym jest fakt, że niewykorzystanie w ciągu roku kalendarzowego tych dni nie przenosi prawa do ich wykorzystania w następnym roku kalendarzowym. Warto pamiętać o tym, aby informację o nieobecności przekazać nie później niż w dniu rozpoczęcia nieobecności. Jako, że urlop na żądanie jest częścią urlopu wypoczynkowego, pracownikowi przysługuje całość wynagrodzenia.

Czy pracodawca może odmówić urlopu na żądanie?

Pracodawca jest zobowiązany do udzielenia takiego wolnego. Jednak jeżeli powoduje to jakiekolwiek szkody dla firmy, np. brak siły roboczej na miejscu pracy, pracodawca ma prawo odmówić udzielenia urlopu.

Urlop okolicznościowy

Pracownik ma prawo w sytuacji ważnych rodzinnych wydarzeń, takich jak ślub, urodzenie dziecka czy pogrzeb bliskiej rodziny do skorzystania z urlopu okolicznościowego. W tym momencie pracodawca, nie ma prawa odmówić udzielenia wolnego. Urlop ten powinien być odpowiednio udokumentowany. Pracownik musi do wniosku o urlop okolicznościowy przedłożyć do wglądu pracodawcy dokument uprawniający (akt) do skorzystania z tego rodzaju urlopu. Ilość urlopów okolicznościowych w roku nie jest limitowana, zależy to tylko i wyłącznie od okoliczności – wydarzeń opisanych w ustawie z którymi pracownik ma do czynienia.

Ile dni przysługuje na urlop okolicznościowy?

Pracownik ma prawo do 1 lub 2 dni nieobecności w pracy:

• 1 dzień:
  – ślub dziecka,
  – śmierć brata, siostry, teściowej, teścia, dziadka, babci,
  – śmierć innej osoby pod naszą opieką lub na naszym utrzymaniu.
• 2 dni:
  – ślub pracownika ,
  – narodziny dziecka,
  – śmierć małżonka, dziecka, matki, ojca, macochy lub ojczyma.

Wynagrodzenie za urlop przysługuje pracownikowi i jest takie samo co przy wynagrodzeniu zasadniczym.

Urlop szkoleniowy

W Kodeksie pracy przewiduje się również urlop szkoleniowy, który jest przeznaczony na rozwój osobisty pracownika. Występuje on za zgodą pracodawcy, bądź z jego inicjatywy.

Pracownikowi przysługuje urlop szkoleniowy w wymiarze:


• 6 dni – dla pracownika przystępującego do egzaminów eksternistycznych,

• 6 dni – dla pracownika przystępującego do egzaminu maturalnego,

• 6 dni – dla pracownika przystępującego do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe,

• 21 dni w ostatnim roku studiów – na przygotowanie pracy dyplomowej oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu dyplomowego.

Pracodawca nie ma prawa zmniejszyć wymiaru urlopu szkoleniowego.

Urlop bezpłatny

Dla pracowników przewidziany jest także urlop bezpłatny, który zwalnia pracownika z wykonywania pracy, pozbawiając go przy tym możliwości uzyskania wynagrodzenia. Należy pamiętać że pracownik w trakcie urlopu bezpłatnego traci także wszelkie uprawnienia wynikające z zatrudnienia. Pracodawca nie jest zobowiązany do udzielenia zgody na taki urlop, jednak musi swoją odmowę uzasadnić.

Urlop macierzyński

Pracownik rodzic ma prawo do urlopu związanego z ciążą lub narodzinami dziecka.

Kobiety, które zostaną matkami, mają prawo do urlopu macierzyńskiego. Ten rodzaj urlopu przysługuje matkom na okres 20 tygodni, zaś w przypadku narodzin więcej niż jednego dziecka jest to 31 tygodni. Po zakończeniu tego okresu, rodzice mają prawo do urlopu rodzicielskiego, który wynosi 41 tygodni na jedno dziecko, a 43 tygodnie na bliźniaki lub trojaczki. Zarówno jeden jak i drugi urlop wynagradzany jest przez ZUS. Kwota wypłacanego wynagrodzenia, uzależniona jest od rodzaju i terminu złożenia odpowiednich wniosków. Pozwala to skupić się rodzicom na opiece nad dziećmi.

Urlop rodzicielski

Każdemu z rodziców dziecka przysługuje wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego z powyższego wymiaru urlopu. Prawa tego nie można przenieść na drugiego 
z pracowników – rodziców dziecka.

Urlop ojcowski

Dodatkowo ojcom dzieci przysługuje urlop ojcowski, stanowiący 2 tygodnie kalendarzowe do ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia, opłacanego przez ZUS. Urlop ten może być podzielony na maksymalnie 2 równe części.

Opieka na dziecko

Przewidziane również zostało dla rodziców dodatkowe 2 dni lub 16 godzin urlopu w ciągu roku na dziecko na podstawie art. 188 KP do ukończenia 14 r.ż. . Warto jednak przy tym pamiętać, że jeżeli oboje rodziców pracuje, ilość dni stanowi łączną sumę, co jest niezależne również od ilości wychowywanych dzieci. Za czas ten przysługuje całość wynagrodzenia.

Urlop wychowawczy

Każdy z rodziców ma prawo do wykorzystania bezpłatnego urlopu wychowawczego, stanowiącego osobistą opiekę nad dzieckiem do ukończenia przez nie 6 r.ż. . Czas ten wydłuża się w momencie, w którym dziecko ma stwierdzoną niepełnosprawność lub jej stopień, do ukończenia 18 r.ż. . Wymiar ten określa 36 miesięcy, w tym jeden miesiąc powinien być wykorzystany przez drugiego rodzica. Urlop można podzielić na maksymalnie 5 części.

Urlop opiekuńczy

Od 2023 roku wprowadzono termin urlopu opiekuńczego.

Urlop ten ma zapewnić pracownikom możliwość sprawowania opieki osobistej nad bliską osobą lub członkiem rodziny, który wymaga opieki do 5 dni bez możliwości uzyskania wynagrodzenia za te dni.

Zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej.

Natomiast siła wyższa to zdarzenia, których pracownik nie jest w stanie przewidzieć. Co daje możliwość zwolnienia od pracy w ilości 2 dni lub 16 godzin. Pracownik za te dni zachowuje prawo do 50% wynagrodzenia.

Urlopy to ważny element życia zawodowego i prywatnego każdego pracownika. Możliwość odpoczynku, spełnienia rodzinnych obowiązków i rozwoju osobistego to istotny element dlatego warto znać swoje prawa i możliwości związane z urlopami, aby cieszyć się nimi w pełni.

Przeczytaj także: Zmiany w prawie pracy i naliczaniu wynagrodzeń w 2023 r.

Chcesz wiedzieć więcej?
Skontaktuj się z nami – mamy wieloletnie doświadczenie w obsłudze kadr i płac!

Zadzwoń: +48 601 627 101

Napisz: biuro@businessmind.pl